دادگاه عادی و دادرسی مالیاتی دو سیستم حقوقی متفاوت هستند که برای رسیدگی به دعاوی مالیاتی و سایر دعاوی حقوقی به کار می‌روند. هر یک از این سیستم‌ها دارای ویژگی‌ها و مزایا و معایب خاص خود هستند. مراجع صالح برای رسیدگی در دادرسی مالیاتی ، مراجع صالح برای رسیدگی به دعاوی مالیاتی عبارتند از هیأت‌های […]
دادگاه عادی و دادرسی مالیاتی دو سیستم حقوقی متفاوت هستند که برای رسیدگی به دعاوی مالیاتی و سایر دعاوی حقوقی به کار می‌روند. هر یک از این سیستم‌ها دارای ویژگی‌ها و مزایا و معایب خاص خود هستند.
مراجع صالح برای رسیدگی
در دادرسی مالیاتی ، مراجع صالح برای رسیدگی به دعاوی مالیاتی عبارتند از هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی که در سازمان امور مالیاتی کشور تشکیل می‌شوند و شورای عالی مالیاتی که در دیوان عدالت اداری تشکیل می‌شود. در دادگاه عادی، مراجع صالح برای رسیدگی به دعاوی حقوقی عبارتند از دادگاه‌های عمومی و دادگاه‌های تجدیدنظر استان و دادگاه‌های عالی کشور.
اصول دادرسی در رسیدگی
در دادرسی مالیاتی، اصول دادرسی عمومی و آیین دادرسی مالیاتی به کار می‌روند. آیین دادرسی مالیاتی دارای برخی تفاوت‌ها با آیین دادرسی عمومی است. به عنوان مثال، در دادرسی مالیاتی، اصل تجدیدنظرخواهی به صورت خودکار اعمال می‌شود، اما در دادگاه عادی، تجدیدنظرخواهی باید به صورت اختیاری انجام شود.
هزینه‌های دادرسی
در دادرسی مالیاتی، هزینه‌های دادرسی نسبتاً کمتر از دادگاه عادی است. به عنوان مثال، هزینه دادرسی در هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی، به میزان 1% از مبلغ مورد اختلاف است، اما هزینه دادرسی در دادگاه‌های عمومی، به میزان 2% از مبلغ مورد اختلاف است.
سرعت رسیدگی
در دادرسی مالیاتی، سرعت رسیدگی نسبتاً بیشتر از دادگاه عادی است. به عنوان مثال، مدت زمان رسیدگی در هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی، حداکثر 6 ماه است، اما مدت زمان رسیدگی در دادگاه‌های عمومی، می‌تواند بیش از یک سال باشد.
مهلت‌های قانونی
در دادرسی مالیاتی، برخی از مهلت‌های قانونی نسبتاً کوتاه‌تر از دادگاه عادی است. به عنوان مثال، مهلت تجدیدنظرخواهی در هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی، 20 روز است، اما مهلت تجدیدنظرخواهی در دادگاه‌های عمومی، 30 روز است.
طرفین دعوا
در دادرسی مالیاتی، طرفین دعوا عبارتند از: مودی (شخصی که مالیات پرداخت می‌کند) به عنوان خواهان و سازمان امور مالیاتی به عنوان خوانده. اما در دادگاه عادی، طرفین دعوا عبارتند از: خواهان (شخصی که دعوا را مطرح می‌کند) و خوانده (شخصی که علیه او دعوا مطرح می‌شود) در دادرسی مالیاتی، مودی نقش خواهان را دارد و به دنبال ابطال یا کاهش مالیات مطالبه‌شده از سوی سازمان امور مالیاتی است. در دادگاه عادی، خواهان می‌تواند هر شخص حقیقی یا حقوقی باشد که ادعایی علیه شخص دیگری دارد. خوانده نیز می‌تواند هر شخص حقیقی یا حقوقی باشد که ادعایی علیه او مطرح شده است. تفاوت اصلی طرفین دعوا در دادرسی مالیاتی و دادگاه عادی در این است که در دادرسی مالیاتی، خواهان همیشه مودی است و خوانده همیشه سازمان امور مالیاتی است. در دادگاه عادی، خواهان و خوانده می‌توانند هر شخص حقیقی یا حقوقی باشند. در اینجا چند مثال از تفاوت طرفین دعوا در دادرسی مالیاتی و دادگاه عادی آورده شده است:
- مثال دادرسی مالیاتی: مودی (شخصی که مالیات پرداخت می‌کند) از سازمان امور مالیاتی شکایت می‌کند که مالیات مطالبه‌شده توسط سازمان امور مالیاتی بیش از حد است.
- مثال دادگاه عادی: شخصی از دیگری شکایت می‌کند که به او بدهکار است.
- مثال دادگاه عادی: یک شرکت از یک شخص حقیقی شکایت می‌کند که محصولات آن را کپی‌برداری کرده است.
بنابراین، در صورتی که پرونده مالیاتی دارای پیچیدگی خاصی نباشد و سرعت رسیدگی برای مودی مهم باشد، دادرسی مالیاتی گزینه مناسبی است. اما در صورتی که پرونده مالیاتی دارای پیچیدگی خاصی باشد و رعایت همه اصول دادرسی عمومی برای مودی مهم باشد، دادگاه عادی گزینه مناسبی است.
مزایا و معایب دادرسی مالیاتی و دادگاه عادی
مزایا و معایب دادرسی مالیاتی و دادگاه عادی به این شرح است: مزایای دادرسی مالیاتی شامل سرعت رسیدگی بیشتر، هزینه‌های دادرسی کمتر و امکان رسیدگی به دعاوی مالیاتی توسط کارشناسان مالیاتی است . در حالی که معایب آن این است که برخی از اصول دادرسی عمومی در آن رعایت نمی‌شود و این که مراجع صالح آن، به صورت تخصصی در امور مالیاتی آموزش ندیده‌اند. مزایای دادگاه عادی این است که همه اصول دادرسی عمومی در آن رعایت می شود و مراجع صالح آن، به صورت تخصصی در امور حقوقی آموزش دیده‌اند و معایب آن این است که سرعت رسیدگی کمتر است اما هزینه‌های دادرسی بیشتر می باشد و امکان رسیدگی به دعاوی مالیاتی توسط کارشناسان مالیاتی وجود ندارد. در سال‌های اخیر، با توجه به افزایش پیچیدگی‌های پرونده‌های مالیاتی، برخی از کشورها، مانند ایالات متحده آمریکا، روندی را در پیش گرفته‌اند که در آن، دعاوی مالیاتی نیز در دادگاه‌های عادی رسیدگی می‌شوند. این روند، مزایای زیر را به همراه دارد اول رعایت همه اصول دادرسی عمومی در رسیدگی به دعاوی مالیاتی و همین طور امکان رسیدگی به دعاوی مالیاتی توسط قضات مجرب و متخصص با توجه به این مزایا، احتمال دارد که در آینده، در ایران نیز، دعاوی مالیاتی در دادگاه‌های عادی رسیدگی شوند.
جدول مقایسه دادرسی مالیاتی و دادگاه عادی
| ویژگی | دادرسی مالیاتی | دادگاه عادی |
| مراجع صالح | هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی و شورای عالی مالیاتی | دادگاه‌های عمومی، دادگاه‌های تجدیدنظر استان و دادگاه‌های عالی کشور |
| اصول دادرسی | اصول دادرسی عمومی و آیین دادرسی مالیاتی | اصول دادرسی عمومی |
| هزینه‌های دادرسی | کمتر | بیشتر |
| سرعت رسیدگی | بیشتر | کمتر |
| مهلت‌های قانونی | کوتاه‌تر | بلندتر |
| مزایا | سرعت رسیدگی بیشتر، هزینه‌های دادرسی کمتر، امکان رسیدگی به دعاوی مالیاتی توسط کارشناسان مالیاتی | رعایت همه اصول دادرسی عمومی، مراجع صالح متخصص در امور حقوقی، امکان رسیدگی به دعاوی مالیاتی توسط قضات مجرب و متخصص |
| معایب | عدم رعایت برخی از اصول دادرسی عمومی، مراجع صالح متخصص در امور مالیاتی نیستند | سرعت رسیدگی کمتر، هزینه‌های دادرسی بیشتر، امکان رسیدگی به دعاوی مالیاتی توسط کارشناسان مالیاتی وجود ندارد |
انتخاب بین دادرسی مالیاتی و دادگاه عادی، بستگی به شرایط و ویژگی‌های پرونده دارد. در صورتی که پرونده مالیاتی دارای پیچیدگی خاصی نباشد و سرعت رسیدگی برای مودی مهم باشد، دادرسی مالیاتی گزینه مناسبی است. اما در صورتی که پرونده مالیاتی دارای پیچیدگی خاصی باشد و رعایت همه اصول دادرسی عمومی برای مودی مهم باشد، دادگاه عادی گزینه مناسبی است.
نظرات